Historia czekolady rozpoczęła się od Olmeków - cywilizacji, która powstała około 3400 lat temu na terenach dzisiejszego Meksyku. Te ciepłe i wilgotne tereny były idealne do uprawy delikatnego drzewa kakaowego. Nasiona kakaowca Olmekowie stosowali do przyrządzania gorzkiego i mocno przyprawionego napoju. Pito go, a także stosowano jako ofiarę podczas świętych rytuałów przeprowadzanych przez kapłanów, królów i arystokrację. Czekoladowy napój uznawano wtedy za napój królewski.

Kolejnymi cywilizacjami, które przyjęły zwyczaj przyrządzania i picia tego świętego napoju byli Majowie, Aztekowie i Toltecy. Ci ostatni nazywali czekoladę xocoatl, co oznaczało gorzką wodę. Już wtedy Aztekowie uznali go za źródło mądrości i energii, afrodyzjak i odprężający oraz niwelujący zmarszczki balsam. Ziarna kakaowca zaczęto później wykorzystywać jako lokalną walutę.

Podobno pierwszym Europejczykiem, który spróbował królewskiego napoju był Krzysztof Kolumb. Podczas swojej czwartej wyprawy do Nowego Świata w 1502 roku po skosztowaniu napoju stwierdził, że jest zbyt gorzki i ostry. W 1528 hiszpański konkwistador Hernando Cortez sprowadził „brązowe złoto” do Hiszpanii. Do niezwykłego, energetyzującego płynu Hiszpanie dodali m.in. cukier i nazwali go czekoladą. Napój szybko stał się modnym rarytasem, który był przysmakiem na hiszpańskim dworze przez prawie 100 lat.

Uzależniająca siła czekolady. Tajemnicza siła tkwiąca w czekoladzie przypisywana była różnym jej właściwościom. Psychologowie wskazywali na jej smak, chemicy zaś na jej skład. Grupa naukowców, których badania zostały opublikowane przez pismo "Nature" dowodziła, że czekolada zawiera substancje przypominające związki chemiczne obecne w liściach marihuany. Działają one tak jak cząsteczki przenoszące sygnały w komórkach mózgu, a ich przyjmowanie prowadzi do uzależnienia.

Niezależne badania naukowe potwierdziły te przypuszczenia i wskazały na obecne ziarnach kakaowca tzw. alkaloidów, które oddziałują na komórki nerwowe. Te same związki chemiczne odkryto zresztą w winie, piwie i likierach, poprawiających samopoczucie konsumenta. Zdaniem badaczy, same alkaloidy nie są źródłem uzależnienia, ponieważ takie rozumowanie byłoby sprzeczne z tym, że wolimy jeść bardziej czekoladę mleczną niż gorzką, której zawartość kakao jest wyższa.

Ostatnie badania wykazały, że czekolada, mimo popularności tego stwierdzenia, nie uzależnia. Zostało to udowodnione przez naukowców z Wielkiej Brytanii. Według nich to nie zawarte w czekoladzie składniki a świadomość, że powinniśmy ograniczyć spożycie słodyczy, wywołuje w nas tak silne pragnienie jej jedzenia.

Czekolada wprawia nas w dobry nastrój, rozjaśnia umysł i łagodzi niepokój. A to dzięki wzrostowi wydzielanych endorfin, zwanych popularnie hormonem szczęścia oraz serotoniny. Natomiast wytwarzana podczas spożycia czekolady fenyloetyloamina jest odpowiedzialna za pobudzanie w umysłach zakochanych ośrodków przyjemności. To dlatego czekoladowy przysmak energetyzuje i pobudza do działania. Warto zaznaczyć, że takie właściwości ma czekolada gorzka, z wysoką (ponad 70%) zawartością kakao.

Kojąca moc czekolady. Regularne zjadanie dwóch rządków gorzkiej czekolady na śniadanie poprawia przemianę materii i poprawiają funkcjonowanie układu krwionośnego. Dzięki niej wiele osób wyszło z anemii. Osoby cierpiące na trzustkę powinny na dwa dni co tydzień nie jeść czekolady, aby jej nie podrażnić.

Okazało się też, że czekolada jest też skutecznym środkiem na łagodzenie kaszlu. Naukowcy udowodnili, że teobromina zawarta w czekoladzie, działa skuteczniej na kaszel niż kodeina zawarta w wielu lekach przeciwkaszlowych. Również w rekonwalescencji osób z chorobami gardła jest zalecana czekolada.

Pozytywny wpływ czekolady na serce. Dzięki wysokiej zawartości przeciwutleniaczy, w które obfitują ziarna kakaowe czekolada ma korzystny wpływ na serce. Antyoksydanty neutralizują wolne rodniki, zapobiegając tym samym procesom starzenia się organizmu, a także zapadaniu na choroby serca i nowotwory. Polifenole poprawiają natomiast pracę układu krążenia. Związki te rozkurczają naczynia krwionośne (co ułatwia przepływ krwi), neutralizują działanie tzw. złego cholesterolu i zapobiegają powstawaniu blokujących naczynia skrzepów. Zdaniem uczonych, spożywanie dziennie około jednej trzeciej tabliczki gorzkiej czekolady chroni przed chorobami serca.

Warto również dodać, że według naukowców ze Szkocji i Włoch gorzka czekolada jest zdrowsza niż czekolada mleczna. Zaobserwowali oni, że spożycie ciemnej czekolady o 20% zwiększa stężenie chroniących przed zawałem serca antyoksydantów we krwi. Natomiast dodawanie mleka do czekolady może zniwelować działanie tych związków. Szwajcarscy naukowcy dowodzą, że w dwie godziny po spożyciu 40 gramów gorzkiej czekolady obserwowana jest znacząca poprawa przepływu krwi.

Czekolada obfituje w dobrodziejstwa. Czekolada zawiera ponad 500 substancji chemicznych, chroniących organizm przed rakiem, chorobami serca, pobudzających układ odpornościowy, łagodzących bóle reumatyczne i przeciwdziałających łagodnej depresji. Są to:

• Żelazo - będące niezbędnym czynnikiem produkcji czerwonych krwinek, rozprowadzających tlen po całym organizmie.   
• Cynk i selen - wpływające na podniesienie poziomu endorfin, substancji redukujących poziom stresu.   
• Pirazyna - związek uwalniający w mózgu substancje, które podnoszą sprawność intelektualną.   
  
• Teobromina - działająca pobudzająco na pracę nerek, stymulująca ośrodkowy układ nerwowy.   
  
• Fenyloetyloamina - będąca jedną z endorfin.   
  
• Wapń i białko - stanowiące budulec kości, wzmacniające układ odpornościowy.   
  
• Flawonoidy - powodujące zwiększenie odporności na infekcje, regulujące właściwe napięcie mięśni i naczyń krwionośnych.   
  
• Witaminy B6, B2, A, E, B3, B12, kwas foliowy i kofeina.   
  
• Węglowodany - podstawowe źródło energii dla organizmu człowieka, zwłaszcza dla mózgu.

Czekolada dla urody. Masło kakaowe ma właściwości odmładzające i chroni skórę przed powstawaniem zmarszczek. Wiedziały o tym już Indianki i nacierały twarz oliwą z kakaowca, aby zachować piękną cerę. Obecny rynek kosmetyczny przeżywa prawdziwe czekoladowe boom. Jak wyliczyła amerykańska agencja Mintel, w 2004 r. na zachodni rynek wprowadzono 85 różnych kosmetyków wytworzonych z kakao; w roku 2005 było ich prawie tysiąc a w zeszłym roku już kilka tysięcy. Dzięki kosmetykom oraz różnym upiększającym i zdrowotnym zabiegom światowa uprawa kakao wzrosła o połowę, a rynek czekolady wart jest obecnie ponad 67 miliardów dolarów rocznie.

Skutki uboczne czekolady. Istnieją dwa główne skutki uboczne spożywania czekolady. Dotyczą one nadmiernego wzrostu masy (z uwagi na dużą kaloryczność czekolady - patrz poniżej) oraz psucia się zębów (im bardziej gorzka tym lepsza). Ponadto czekolada:

 

• sprawia, że nie odczuwamy głodu przez co tracimy zainteresowanie innym pożywieniem (głównie warzywami i owocami). Przez niedobory wartości odżywczych czekolada może wywołać problemy z cerą i trądzik;
• niektóre składniki czekolady mogą mieć działanie alergizujące. Alergenami w czekoladzie mogą być białka mleka, orzechów, szczególnie arachidowych, soi i przetworów zbożowych;
• nadmierne spożycie czekolady może także spowodować dolegliwości przewodu pokarmowego (zaparcia), gdyż czekolada uboga jest w błonnik;
• sole kwasu szczawiowego, zawarte w czekoladzie, mogą odkładać się w organizmie w postaci kamieni nerkowych. Dlatego osoby z chorobami nerek i pęcherza moczowego powinny zrezygnować z jedzenia czekolady.

Czekolada a zwierzęta. Dla wielu zwierząt czekolada jest trucizną. Konie, psy, koty i papugi nie potrafią rozkładać zawartej w niej substancji - teobrominy. Spożycie czekolady może powodować u nich drgawki, zawał serca, krwotok wewnętrzny, a nawet śmierć. Dawka śmiertelna czekolady gorzkiej dla psa to 6 g na kilogram masy ciała. Warto o tym pamiętać i uczulić dzieci.

Poniższa tabela przedstawia zestawienie czekolad wraz z ich wartościami kalorycznymi oraz zawartością tłuszczu.