• 

  Autor: Tomasz Tomaszewski
  Czy posiadasz już żarówkę energooszczędną? Czy wiesz, że może być niebezpieczna?

  Coraz częściej decydujemy się na zakup żarówek energooszczędnych (inaczej zwanych świetlówkami kompaktowymi) z uwagi na ich proekologiczny charakter, a także z powodu powolnego wycofywania tradycyjnych żarówek próżniowych z rynku. Zużywają one bowiem znacznie mniej prądu (o 75-80%) niż tradycyjne żarówki, dzięki czemu oszczędzamy pieniędze. Warto jednak pamiętać, że żarówki energooszczędne to odpad niebezpieczny zawierający między innymi rtęć. Dlatego nie wolno wyrzucać ich do śmieci. Grozi za to kara grzywny do 5000 złotych.

Ponadto, ostatnie testy przeprowadzone w 2011 i zaprezentowane przez niemiecką telewizję NRD stawiają żaówki energooszczędne w bardzo niekorzystnym świetle. Okazało się, że wszystkie testowane żarówki zawierają wyraźne ilości fenolu, który może wywoływać raka. Ponadto wykryto inne szkodliwe i rakotwórcze związki, które były wydzielane podczas świecenia.

Korzyści związane ze stosowania świetlówek kompaktowych

energooszczędność i "połowiczna" ekologiczność. Świetlówki zużywają 80% mniej energii elektrycznej niż porównywalnej barwy i ilości światła żarówce. Oznacza to, że świetlówka o mocy 20 W zastąpi z powodzeniem zwykłą żarówkę 100 W. Gdy nie zależy nam na dużej jasności oświetlenia warto zastanowić się nad zastosowaniem oświetlenia LED, o którym można przeczytać w pokrewnym ciekawniku pt. Żarówki LED - za i przeciw.

bezpieczeństwo. Światło emitowane przez współczesne żarówki energooszczędne (kompaktowe) są bezpieczne dla oczu i zdrowia (światło nie tętni tak jak jest to w przypadku podłużnych świetlówek zasilanych dławikiem magnetycznym - spotykane jeszcze w szkołach i szpitalach). Ponadto mają wysoki wskaźnik oddawania barw Ra > 80 a światło ma temperaturę barwową 2700 K, czyli białe ciepłe światło zbliżone do światła zwykłych żarówek.

bardzo mała emisja ciepła. Świetlówki nagrzewają się dużo mniej niż zwykłe żarówki, w których temperatura sięga 2200°C.

trwałość. Świetlówki świecą do 10 razy dłużej niż zwykłe żarówki. Można zatem przyjąć, że trwałość dobrej jakości żarówki energooszczędnej wynosi przeciętnie 5-12 lat. Nie warto kupować niemarkowych tanich świetlówek, ponieważ ich trwałość oraz głośność pracy (słyszalne buczenie) pozostawia wiele do życzenia. Należy zainwestować w markowe żarówki kompaktowe, które według zapewnień producentów powinny działać od 10000 do 15000 godzin.

recycling. Aż 90% zużytej świetlówki nadaje się do recyclingu i wyprodukowania nowej świetlówki.

Oszczędności

Najważniejszym z punktu widzenia użytkownika są oszczędności jakie może poczynić w stosunku do tradycyjnych żarówek. Oto prosta kalkulacja:

	Żarówna energooszczędna	Żarówka żarowa
Woltaż	15 Watt (W)	75 Watt (W)
Długość działania	8000 godzin	8000 godzin
Żywotność	8000 godzin	1000 godzin
Całkowity pobór prądu	120 kWh	600 kWh
Koszt prądu (1 kWh = 0,4 PLN)	48 PLN	240 PLN
Koszt żarowek	30 PLN	24 PLN (8 x 3 PLN)
Koszty całkowite	78 PLN	264 PLN
Oszczędność	186 PLN

O czym powinniśmy pamiętać?

Świetlówki zawierają rtęć. Jest to bardzo niebezpieczny dla zdrowia ludzi i zwierząt metal ciężki. Rtęć metaliczna i opary rtęci po wydostaniu się ze stłuczonej bańki lampy przenikają do środowiska np. do zbiorników wodnych, gleby i powietrza, powodując ich skażenie. Szkodliwy wpływ rtęci odbija się na ośrodkowym układzie nerwowym, a działanie jest bardzo trwałe, ponieważ związki rtęci łączą się z enzymami.

Stany chorobowe związane z toksycznym działaniem tego pierwiastka to bezsenność, zawroty głowy, zmęczenie, stany depresyjne, osłabienie pamięci, koordynacji ruchów, ostrości wzroku i słuchu, labilność emocjonalna, drżenie rąk. Rtęć powoduje uszkodzenie nerek, nadciśnienie, deformuje kości i może być przyczyną zmian nowotworowych.

Z uwagi na rtęć zużytych świetlówek nie można wyrzucać do śmietnika z innymi odpadami. Zużytą świetlówkę należy oddać w każdym sklepie lub hurtowni, przy zakupie nowej (w stosunku 1:1 bez względu na markę - prawo to gwarantuje Ci ustawa z dnia 29 lipca 2005 o ZSEE art 42 pkt 1) lub do lokalnych punktów zbierania elektrośmieci.

Należy jeszcze wspomnieć o trwałości żarówek energooszczędnych. Częste włączanie i wyłączanie świetlówki kompaktowej (w przeciwieństwie do zwykłych żarówek żarowych) może mieć wpływ na jej żywotność. Przeciętna żarówka energooszczędna posiada około 7000 cyklów włączenia-wyłączenia, dlatego częste włączanie / wyłączanie żarówki (ponad 20 razy na dzień) może skrócić jej życie. W przypadku żarówek energooszczędnych zwiększone zużycie prądu przy włączaniu światła jest bardzo, bardzo niewielkie, gdyż inicjacja trwa zaledwie jedną milisekundę. W tej fazie żarówka kompaktowa zużywa, oczywiście, najwięcej prądu; jest jednak równoznaczna ze świeceniem takiej żarówki przez maksymalnie 0,1 sekundy.

Co należy zrobić gdy stłuczemy świetlówkę?

Do sprzątania nie używaj domowego odkurzacza. Zamiast tego załóż grube gumowe rękawiczki i ostrożnie zbierz potłuczone fragmenty. Wytrzyj miejsce, gdzie stłukła się świetlówka, jednorazowymi wilgotnymi ręcznikami papierowymi, aby usunąć resztki szkła i luminoforu. Pomieszczenie należy następnie bardzo dobrze przewietrzyć, tak aby usunąć niebezpieczne opary rtęci. Zebrane resztki świetlówki, rękawiczki i ręczniki papierowe należy umieścić w szczelnym worku plastikowym, zakleić go taśmą i przekazać do punktu zbiórki odpadów niebezpiecznych.

W razie wątpliwości warto zadzwonić na bezpłatną infolinię czynną od poniedziałku do soboty od 9 do 17. Numer infolinii: 0800 000 080. Infolinię prowadzi ElektroEko - Organizacja Odzysku Sprzętu Elektrycznego i Elektronicznego S.A. [źródło: Zużyte świetlówki]

Dla ciekawych

Co to są świetlówki? Świetlówki są niskoprężnymi lampami wyładowczymi. Emitują światło w wyniku wyładowań w oparach rtęci, nie wydzielając przy tym dodatkowego ciepła. Poza świetlówkami prostymi (tzw. liniowymi lampami fluorescencyjnymi) istnieją świetlówki kołowe, U-kształtne oraz świetlówki kompaktowe (tzw. żarówki energooszczędne), które są coraz bardziej powszechnie użytkowane w gospodarstwach domowych ponieważ mogą być montowane w oprawy tradycyjnych żarówek.

Pierwsza świetlówka stworzona została w 1935 roku przez General Electric, a w 1939 została ona publicznie zaprezentowana na wystawie w Nowym Jorku.